Glasatelier Oud Rijswijk heeft de restauratie van panelen ontworpen door Jacoba van Heemskerck (1876-1923). Het werk maakt deel uit van de Collectie Erfgoed Nederland.
De panelen zijn, na restauratie, in de periode 15 juni – 8 september 2019 te zien geweest op de expositie ‘Meesterlijke vrouwen*’ in het Stedelijk Museum Schiedam.
7 Januari j.l. stond in de Volkskrant dat Wim Pijbes in het nog in te richten Landverhuizersmuseum in Rotterdam het volledige raam [47 m2] van Jacoba van Heemskerck in bruikleen krijgt en gaat exposeren. Het Glasatelier heeft in middels alle panelen die oorspronkelijk verdeeld waren over drie etages, gerestaureerd.
De opdracht
Het Glasatelier kreeg de opdracht de 2 x 4 buitenste panelen te restaureren van een set van veertien ramen.
Gelukkig is het originele ontwerp van Jacoba van Heemskerck nog deels beschikbaar.
Probleem hierbij is dat het door de kunstenares ontworpen panelen niet een op een zijn uitgevoerd. Dit is niet ongebruikelijk. De kunstenaar liet in samenspraak de uitvoering aan de vakman/ambachtsman over. Vaak zijn er tijdens het werk, om b.v. constructieve redenen afwijkingen van de originele ontwerptekening te zien.
Ook de kleurstelling is op deze ontwerpen niet te zien, wel enigszins de bedoelde toonwaarde.
Oorspronkelijk uitvoerend atelier
Atelier [Johannes Willem] Gips [Den Haag] voerde veel werk voor haar uit. Ook deze ramen zijn daar uitgevoerd. De signatuur staat op paneel B03 (rechtsonder in de middelste set van 9 panelen).
Gips kreeg zijn opleiding in glasatelier ’t Prinsenhof Delft. Het atelier van Gips voerde ook ramen naar ontwerpen van Vilmos Huszar en Theo van Doesburg uit.
De panelen zijn opgeslagen in super solide houten kisten met schuifladen in het gebouw van de Rijksdienst in Rijswijk.
Over de kunstenares
Jacoba, opgeleid aan de Haagse Academie, was een tijdgenote van Mondriaan en werkte in Domburg met hem samen op zoek naar een nieuwe stijl. Zij had ook contacten met Jan Toorop, Charley Toorop en Henri Le Fauconnier.
Van Heemskerck was gedurende haar leven bekender in Duitsland dan in Nederland. Zij exposeerde vaak in Duitsland en werd opgenomen in het tijdschrift ‘Der Sturm’. Aanvankelijk werkte zij expressionistisch om uiteindelijk te gaan werken in een kubistische opvatting.
Zij overleed jong, 47 jaar. Op dit moment is er een herwaardering voor haar avant-gardistische bijdrage in het ontstaan van een nieuwe ‘moderne’ kunst in Nederland.
Het hele restauratieproces is in nauw overleg verlopen met medewerkers van de Rijksdienst Erfgoed speciaal met Ron Kievits, Simone Vermaat en Geertje Huisman.
Oorspronkelijk waren de panelen geplaatst in de Marine Kazerne Kattegat te Amsterdam.
De sets ramen waren op diverse etages geplaatst. De ramen zijn in de jaren ’70 overhaast uitgenomen en opgeslagen. De panelen werden indertijd niet op waarde geschat. Zij zijn gebrekkig gedocumenteerd.